Sukces przemysłowej instalacji PV, cz. 1 – generalny wykonawca

Dlaczego tak wiele instalacji PV w Polsce to mikroinstalacje poniżej 50 kWp? Nie ma to uzasadnienia ekonomicznego. Efekt skali sprawia, że większe instalacje są bardziej opłacalne – i na rozum powinny występować częściej. Tak nie jest. Dlaczego?

Jednym z kluczowych z powodów są bardziej złożone procedury przyłączeniowe. Najważniejszy, robiący największą różnicę, jest wymóg uzyskania pozwolenia na budowę da wszystkich instalacji powyżej 50 kWp. Dodatkowo instalacje większe niż 200 kWp muszą spełnić więcej wymogów kodeksu sieci, a od 1 MWp potrzebna jest koncesja URE na wytwarzanie energii. 

To najważniejsze powody, dla których realizacja przemysłowych instalacji fotowoltaicznych oraz farm składa się z większej ilości etapów i jest znacznie bardziej skomplikowana. Inwestor może samodzielnie prowadzić inwestycję, zatrudniając wielu wykonawców, ale może też wybrać jednego wykonawcę generalnego całej inwestycji. Każde podejście ma swoje plusy i minusy, lecz w naszej ocenie wybór generalnego wykonawcy jest dla Inwestora bezpieczniejszy.

W tym artykule omówimy, z jakich etapów składa się realizacja instalacji fotowoltaicznej powyżej 50kWp i dlaczego warto wybrać firmę, która zajmie się wszystkim kompleksowo. Będziemy używać polskich odpowiedników angielskich terminów, podając też brzmienie oryginalne. Ułatwi to czytelnikowi porównanie tego artykułu ze specjalistyczną prasą zachodnią.

Z jakich etapów składa się realizacja przemysłowej instalacji fotowoltaicznej?

Realizacja przemysłowej instalacji fotowoltaicznej przebiega w kilku etapach, co ukazuje poniższa tabelka:

Etap	Angielski odpowiednik	Działania
Etap koncepcji	project development	wstępna analiza formalno-prawna projektuanaliza porównawcza różnych wariantów technicznych instalacji uwzględniająca różne rozwiązania sprzętowe oraz różne warianty rozmieszczenia modułówanalizy finansowe różnych scenariuszy realizacji projektuwstępny harmonogram finansowo-rzeczowy
Etap projektowy	engineering	uzyskanie wszystkich wymaganych dokumentów formalnych w tym w szczególności warunków zabudowy (WZ), warunków przyłączenia (WP) oraz decyzji środowiskowej (DoŚU)opracowanie projektu budowlanego i uzyskanie pozwolenia na budowę (PnB)opracowanie szczegółowego projektu wykonawczego
Etap zakupowy	procurement	zakup modułów PVzakup falownikówzakup konstrukcji wsporczychzakup stacji transformatorowej (jeśli dotyczy)zakup okablowania AC, DC oraz zabezpieczeń
Etap wykonawczy	construction	przygotowanie i zabezpieczenie terenu budowyochrona placu budowydrogi dojazdoweprzygotowanie terenu i inne prace ziemneogrodzeniewykonanie linii zasilającej i montaż stacji transformatorowejmontaż konstrukcji wsporczejmontaż modułów i falownikówokablowanie DC i ACpomiary powykonawcze, konfiguracja i uruchomienie systemuodbiór instalacji przez OSD i przyłączenie do sieci
Etap opieki i serwisu	operation and maintenance, O&M	bieżący monitoring pracy instalacji i wykrywanie nieprawidłowościutrzymywanie w gotowości służb serwisowych ze zdefiniowanymi czasami reakcji na zgłoszenie awariizabezpieczenie, ochrona techniczna i/lub fizyczna instalacji (umowa z Agencją Ochrony)utrzymywanie magazynu serwisowego części zamiennychokresowe przeglądy serwisowe w tym pomiary elektryczne oraz termowizyjneraportowanie do URE oraz do OSD zgodnie z obowiązującymi przepisamimonitorowanie rynku w zakresie najkorzystniejszych form sprzedaży energii i doradztwo w tym zakresie

• etap koncepcji (ang. project development), gdzie ustala się potrzeby inwestora
• etap projektowy (ang. engineering), gdzie sporządza się techniczny projekt
• etap zakupowy (ang. procurement), który obejmuje akceptację i zakup urządzeń
• etap wykonawczy (ang. construction), który obejmuje budowę, oddanie do użytku i czas użytkowania do zakończenia okresu rękojmi
• etap opieki i serwisu (ang. operation and maintenance, w skrócie O&M), który obejmuje dalszy czas eksploatacji instalacji, wraz z jej konserwacją

Inwestor może zatrudnić jedną firmę do wykonania kilku etapów lub wybrać po jednym wykonawcy do każdej części procesu. Czasami do jednego etapu można zatrudnić kilku wykonawców, przykładowo, jedną firmę do montażu konstrukcji i wykonania robót ziemnych, inną firmę do strony DC instalacji, kolejną do strony AC.

Które podejście jest lepsze? 

Dlaczego warto wybrać generalnego wykonawcę inwestycji?

W krajach zachodnich werdykt zapadł już dawno. We wszystkich branżowych podręcznikach dotyczących budowy instalacji fotowoltaicznych etapy projektowy, zakupowy oraz wykonawczy zawiera się w jednej umowie EPC (od znanych nam już zwrotów Engineering, Procurement, Construction), czego polskim odpowiednikiem jest umowa o generalne wykonawstwo inwestycji.

Niektórzy generalni wykonawcy doradzają też na przygotowawczym etapie koncepcji oraz udzielają usług serwisowych w ramach umowy O&M. Dopiero taki zakres usług można określić mianem prawdziwie kompleksowego. Takie profesjonalne podejście do Państwa inwestycji możemy zaoferować w naszej firmie. 

	Wykonawca	Generalny wykonawca (EPC)	Firma realizująca usługi kompleksowe
Etap koncepcji (project development)			✓
Etap projektowy (Engineering)		✓	✓
Etap zakupowy (Procurement)		✓	✓
Etap wykonawczy (Construction)	✓	✓	✓
Etap opieki i serwisu (O&M, Operation & Maintenance)			✓

W Polsce często instalacje OZE realizowane są nie wedle standardów zachodnich, a metodą gospodarczą, w której inwestor sam dogląda wielu etapów inwestycji, łącząc poszczególnych wykonawców. Chociaż może przynieść to oszczędności, często jest przyczyną kłopotów. Dlaczego?

Najwięcej nieporozumień generuje współpraca między projektantem a wykonawcą. Czasami z różnych względów dochodzi do błędów na etapie projektu lub wydanych decyzji bądź pozwoleń. Wykonawca musi wówczas albo zrealizować instalację w nieoptymalny sposób, albo zakwestionować projekt. Jedno i drugie rozwiązanie oznacza opóźnienia i straty finansowe. To jednak proste sytuacje, gdzie łatwo wskazać odpowiedzialnego za błąd. Znacznie gorsze sytuacje występują gdy Wykonawca, który jest do tyłu z terminem, może próbować zasłonić się domniemanymi niedoskonałościami projektowymi, by uniknąć odpowiedzialności za nie dotrzymanie uzgodnionych terminów. Czy problem projektowy faktycznie uzasadnia cofnięcie projektu? A może stanowi jedynie zasłonę dymną? Ponieważ żaden duży projekt nie jest doskonały, takie przerzucanie odpowiedzialności jest nad wyraz częste, a inwestor nie posiadając wystarczających kompetencji branżowych nie ma możliwości arbitrażu pomiędzy stronami.

Wybór generalnego wykonawcy i podpisanie umowy EPC rozwiązuje ten problem, bo ułatwia ustalenie odpowiedzialności. Nawet jeśli generalny wykonawca korzysta z pomocy podwykonawców – co jest praktyką częstą – to ostatecznie on sam odpowiada przed inwestorem za stan prac.

Połączenie etapów projektowego, zakupowego i wykonawczego w jeden etap generalnego wykonania niesie zatem korzyść w postaci większej rozliczalności wykonawcy. Czy warto pójść o krok dalej i zatrudnić jedną firmę do całego procesu realizacji i dbania o inwestycję – od koncepcji aż po opiekę i serwisowanie instalacji?

Czy warto wybrać jedną firmę do kompleksowego zrealizowania i opieki nad inwestycją?

Przejście od etapu koncepcji do projektowania i wykonania, jak też przejście od etapu wykonania do etapu opieki i serwisu również może generować problemy, mimo że na logikę nie powinno tak być.

Po etapie koncepcji podmiot, który wykonał wstępną ocenę lokalizacji, koncepcji technicznej i wymaganych pozwoleń prawnych, musi po prostu przekazać kompletną dokumentację firmie projektowej.

Podobnie, jeśli etap wykonania zawiera 2-letnią rękojmię, to w tym czasie generalny wykonawca będzie usuwał usterki charakterystyczne dla okresu adaptacji, po czym kolejny podmiot może bez problemu zająć się dalszym serwisowaniem instalacji. Przynajmniej w teorii.

W rzeczywistości istotnym aspektem inwestycji fotowoltaicznych są długoletnie gwarancje producentów na moduły PV (dochodzące do 30 lat), falowniki (najczęściej 5-15 lat) oraz konstrukcje wsporcze (najczęściej 10 lat). Możliwość dochodzenia roszczeń z tytułu gwarancji jest ściśle związana ze sposobem montażu i późniejszej eksploatacji. Powierzenie serwisu i opieki innemu podmiotowi niż generalny wykonawca potencjalnie generuje więc problemy z odpowiedzialnością gwarancyjną za wady i usterki. Z tego powodu wybór jednej firmy z kompleksową ofertą jest wart rozważenia. Ułatwia to koordynację, upraszcza rozliczanie i w ostatecznym rachunku przynosi Inwestorowi oszczędności czasu, nerwów i pieniędzy.

Co powinna zawierać umowa z generalnym wykonawcą instalacji fotowoltaicznej?

Niektóre firmy ogłaszają się jako generalni wykonawcy instalacji fotowoltaicznych, jednak w rzeczywistości podpisywane przez nich umowy nie zawierają pewnych kluczowych zapisów, przez co w przypadku problemów ciężko ich rozliczyć. Co powinna zawierać umowa z generalnym wykonawcą, żeby faktycznie chroniła inwestora?

Zachęcamy do sprawdzenia umowy z poniższą listą:

1. Czy zawarto termin transferu ryzyka i przekazania inwestycji?
2. Czy zdefiniowano datę rozpoczęcia i zakończenia budowy?
3. Czy zdefiniowano datę oddania inwestycji do użytku i czy jest zgodna z umową PPA (jeśli dotyczy)?
4. Czy umowa EPC zawiera zapis o wykonaniu inwestycji zgodnie z:
   1. Kodeksem sieci dotyczącym wymogów w zakresie przyłączania jednostek wytwórczych do sieci
   2. Umową PPA (jeśli dotyczy)
   3. Prawem budowlanym
   4. Decyzją środowiskową
5. Czy cały zakres prac generalnego wykonawcy został jasno zdefiniowany?
6. Czy techniczna specyfikacja zawiera zestawienie materiałowe (BOM, Bill of Materials) głównych elementów, szczególnie paneli fotowoltaicznych?
7. Czy zdefiniowano, czy generalny wykonawca ponosi też odpowiedzialność za przyłączenie instalacji do sieci OSD, w tym uczestnictwo w odbiorach dokonywanych przez OSD?
8. Czy umowa obejmuje również takie elementy jak:

• drogi dojazdowe
• ogrodzenie
• systemy bezpieczeństwa (CCTV, kontrola dostępu, ochrona obwodowa)
• system ochrony odgromowej i przeciwprzepięciowej

9. Czy projekt i umowa są zgodne z wymogami firmy ubezpieczeniowej?
10. Czy wykonawca posiada ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej na odpowiednią kwotę?
11. Czy wszystkie oferowane materiały pochodzą z oficjalnych kanałów dystrybucyjnych producentów i są objęte gwarancjami producentów niezależnymi od gwarancji wykonawcy?
12. Czy wszystkie oferowane materiały posiadają wymagane polskim prawem certyfikaty, atesty, dopuszczenia oraz opłaty w tym BDO?
13. Czy umowa przewiduje, że generalny wykonawca zadba o zapoznanie pracowników z instrukcją montażu producenta paneli? 
14. Czy okres rękojmi w umowie wynosi co najmniej 2 lata?
15. Czy w czasie rękojmi generalny wykonawca ma obowiązek na własny koszt naprawić wszystkie wykryte wady bądź też zawarł w tej sprawie oddzielną umowę z dostawcą usług O&M?

Podsumowanie

Znajomy przedsiębiorca powiedział kiedyś, że wykonanie dużych instalacji PV jest łatwe, bo moduły fotowoltaiczne ”składa się jak klocki LEGO”. Jest to podejście bardzo uproszczone i tworzy nieprawdziwy obraz bo sam montaż modułów to tylko jeden z wielu elementów procesu składającego się na budowę i eksploatację instalacji PV..

Sam montaż instalacji fotowoltaicznej dla doświadczonej firmy instalacyjnej jest stosunkowo prosty, lecz kompletna instalacja niesie ze sobą dalsze wyzwania – wykonanie odpowiedniego projektu i zapewnienie optymalnego finansowania, dopilnowanie kwestii prawnych, podłączenie do sieci energetycznej i współpraca z operatorem sieci, a wreszcie długoterminowa opieka serwisowa nad instalacją.

Do realizacji instalacji fotowoltaicznych podchodzimy kompleksowo, biorąc odpowiedzialność za wszystkie etapy jej powstawania, od koncepcji, poprzez dopilnowanie wszystkich wymogów formalno-prawnych, kompleksową realizację i przyłączenie do sieci, po serwisowanie przez cały okres użytkowania. Dzięki temu inwestor zawsze wie, do kogo ma się zwrócić w przypadku wystąpienia problemu, a my mając pieczę nad wszystkimi aspektami inwestycji, wiemy, że tych problemów nie będzie zbyt wiele. 

Serdecznie zapraszamy do kontaktu!

Źródła:

• solarbankability.eu,Technical Bankability Guidelines: Recommendations to Enhance Technical Quality of existing and new PV Investments wydanego przez w 2017 roku
• SolarPower Europe, Engineering Procurement & Construction, Best Practice Guidelines, v 2.0, 

Wróć do listy aktualności